Stranger things in outer Space

मैग्नेटर (Magnetar)

Image Source – Google | Image by – wikimedia

मैग्नेटर हे एका प्रकारचे न्यूट्रोन तारा असून त्याच्याजवळ अत्यंत शक्तिशाली चुंबकीय क्षेत्र आहे. मैग्नेटरमधील हे उच्च ऊर्जा विद्युचुंबकीय किरणांचा शक्ती कमजोर करते. (क्ष-किरण आणि गामा किरण)..

१९९२ साली रॉबर्ट डंकन आणि क्रिस्थोफर थॉम्पसन यांनी मैग्नेटरचा सिद्धांत प्रस्थापित केला. १ जुलै २०२० या दिवशी भौतिकशास्त्रज्ञांनी एक अहवाल सादर केला.

“जेव्हा (FRBs) या उपकरणाच्या तरंगा संकुचित केल्या तेव्हा त्यांना एकाच वेळी संशिप्त अवकाशिय वस्तूंचे विलिनीकरण आणि सामान्य केंद्रातील अतीदिप्त नवतारा संकुचित होऊन मैग्नेटर उद्भवताणा दिसले.”

बाकीच्या न्यूट्रोन ताऱ्या प्रमाणे मैग्नेटरचा व्यास २० किलोमीटर आणि त्याचे वस्तुमान हे आपल्या सूर्यापेक्षा १ ते २ पट जास्त असते. मैग्नेटरच्या एका चमच्या एवढ्या अंतर्गत भागाची घनता ही १०० दशलक्ष टन एवढी असेल.

आतापर्यंत शोधण्यात यश मिळालेले काही मैग्नेटर

SGR ०५२५-६६ >>> १६३,००० प्रकाश वर्ष
SGR १८०६-२० >>> ५०,००० प्रकाश वर्ष
SGR १९००+२४ >>> २०,००० प्रकाश वर्ष
SGR ०५०१+४५१६ >>> १५,००० प्रकाश वर्ष
१E १०४८.१-५९३७ >>> ९,००० प्रकाश वर्ष

नेबुला (Nebula)

नेबुला ही अवकाशातील ताऱ्या दरम्यानच्या जागेत असते. याला अंतराळ जागा असे म्हणतात. नेबुला ही संपणाऱ्या ताऱ्याच्या विस्फोटातून उत्पन्न होणाऱ्या धुली आणि वायुंपासून बनते. यात हायड्रोजन आणि हेलियम या वायूंचे प्रमाण जास्त असते.

नेबुलातील धूळ आणि वायु हे कालांतराने पसरतात. पण काही काळानंतर तेथील गुरुत्वाकर्षण हे धूळ आणि वायुला एकत्र करण्यास सुरुवात करते. जसजशी धूळ आणि वायु एकत्र येते.

गुरुत्वाकर्षण हेही वाढत जाते. एकत्र आलेले धूळ आणि वायु हे अतिशय मोठे होऊन ते त्यांच्या स्वतःच्या गुरुत्वाकर्षनाने कोसळतात. ते कोसळतात कारण त्यांच्या केंद्र स्थानी असलेल्या घटकांपासून बनलेले ढग हे अतिशय गरम होतात आणि हा गरम केंद्र नव्या ताऱ्याच्या उत्पतीचा पहिला टप्पा असतो.

गरुड नेबुला (Eagle Nebula)

Image Source – Google | Image by – wikipedia

हे स्तंभ अवकाशातील धूळ आणि वायु यांच्या साहाय्याने बनले आहे. यांची रचना एखाद्या गुरुडवाणी वाटते. या स्तंभांना गरुड नेबुलातील निर्मितीचे आधार स्तंभ असे नाव पडले आहे. कारण ते सक्रिय ताऱ्यांच्या निर्मितीचे क्षेत्र आहे.

करीना नेबुला (Carina Nebula)

या छायाचितरांमध्ये गुलाबी रंगाच्या भागात तुम्हाला पिवळे आणि पांढरे ठिपके आहेत हे छोटे ठिपके नवीन तारे आहेत.

हेलिक्स नेबुला (Helix Nebula)

हे छायाचित्र जरा भितीदायक डोळ्याचे दिसते पण ती एक नेबुला आहे. नासाच्या स्पित्झर अवकाश दुरदर्षकातून हे छायाचित्र काढलेले आहे. ही नेबुला कुंभ नक्षत्रामध्ये स्थित आहे. पृथ्वीपासून याचे अंतर सुमारे ७०० प्रकाश वर्ष इतके आहे.

Thank you for reading my “Stranger things in outer Space” on “Super Space Station” Site.

अंतराळातील विचित्र असे बहीग्रह

केप्लर-४५२B

नाव. :- केप्लर-४५२B (KEPLER-452B)

जवळील तारा :- केप्लर-४५२ (KEPLER-452)

शोधाची तारीख :- २३ जुलै २०१५

शोधणारी संस्था :- केप्लर सायन्स टीम

पृथ्वीपासून अंतर :-१४०२ प्रकाश वर्ष

केप्लर-४५२B या ग्रहाचे आकारमान पृथ्वीच्या तुलनेपेक्षा ६०% जास्त आहे. भौतिकशास्त्रज्ञांनी या ग्रहाला पृथ्वी २.० म्हटले आहे. हा ग्रह आकारमानाने पृथ्वीपेक्षा मोठा असला तरी त्याला स्वतःच्या ताऱ्याची एक परिक्रमा पूर्ण करण्यास ३८५ दिवस लागतात. केप्लर-४५२B हा ग्रह स्वतःच्या ताऱ्यापासून ५% जास्त लांब आहे (सूर्य-पृथ्वीच्या तुलनेत).

वास्प-१२B

नाव. :- वास्प-१२B (WASP-12B)

जवळील तारा :- वास्प-१२ (WASP-12)

शोधाची तारीख :- १ एप्रिल २००८

शोधणारी संस्था :- कॅमेरॉन Et. Al. (Super WASP)

पृथ्वीपासून अंतर :- ८७०.८ प्रकाश वर्ष

वास्प-१२B हा ग्रह आत्तापर्यंत शोधलेला सर्वात उष्ण तापमान असलेला ग्रह आहे. या ग्रहाच्या पृष्ठभागाचे तापमान २२५०°C येवढे आहे. कारण हा ग्रह स्वतःच्या ताऱ्यापासून ३४,०३,७६३ किलोमीटर येवढ्या अंतरावर आहे. या ग्रहाला स्वतःच्या ताऱ्याभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यास एक दिवस लागतो.

J१४०७B

नाव. :- J१४०७B

जवळील तारा :- J१४०७ (V १४०० Centauri)

शोधाची तारीख :- २०१२

शोधणारी संस्था :- इरिक मामाजेक (Erik Mamajek)

पृथ्वीपासून अंतर :-४३३.८ प्रकाश वर्ष

या ग्रहाची रचना डोळ्यांना भ्रमित पाडणारी आहे असे भौतिकशास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे. हा ग्रह स्वतःच्या ताऱ्याची एक परिक्रमा पूर्ण करण्यास जवळजवळ १० वर्षे लावतो. जश्या शनी ग्रहाला कड्या आहेत त्याचप्रमाणे या ग्रहाला कड्या आहेत पण विशेष म्हणजे या कड्यांचा व्यास हा १२० दशलक्ष किलोमीटर एवढा आहे. हा ग्रह केवळ १६ दशलक्ष जुना आहे.